Impact trauma op het brein

Het brein van kinderen ontwikkelt zich “bottom-up”, dat wil zeggen van onder naar boven en is hiërarchisch georganiseerd. Van geboorte tot in de puberteit ontwikkelt het brein de volgende gebieden:

De hersenstam, het primitieve deel van het brein, is gericht op veiligheid en overleven. Het reptielenbrein werkt automatisch, het kan niet nadenken of iets onthouden. Het zorgt ervoor dat we veilig zijn en blijven. Dit deel van het brein laat ons bij gevaar, weg vluchten, vechten voor ons leven of bevriezen. Het reptielenbrein regelt ook belangrijke functies in het lichaam zoals hartslag, lichaamstemperatuur en ademhaling. En het geeft een seintje als je moet eten, drinken of slapen. Zo blijf je in leven!

Op het moment dat een kind een schokkende gebeurtenis, verandering of verlies meemaakt, wordt de hersenstam van het kind geactiveerd. Het lichaam bereidt zich voor op actie en stresshormonen komen vrij. De bloeddruk gaat omhoog en glucose geeft energie aan de spieren zodat het kind in actie kan komen. Andere functies werken niet meer zoals de spijsvertering, het reguleren van gedrag & emoties (emotiebrein) en het vermogen om logisch na te denken (denkbrein). Alle energie van het brein is er op gericht om zichzelf te beschermen en veiligheid te creëren. Het systeem werkt op dat moment optimaal en zorgt dat je overleeft of kan blijven functioneren.

Als het gevaar of de ingrijpende gebeurtenis voorbij is, kan het lichaam en het brein zich langzamerhand weer herstellen. Zeker met positieve steun van de omgeving komen veel kinderen op eigen kracht toe aan verwerking van een trauma of een verlies, maar niet altijd. Sommige kinderen lopen vast in het proces van rouw- of traumaverwerking.

Bijvoorbeeld als het rouwproces erg lang duurt, moeizaam verloopt of dreigt vast te lopen. Het kind laat dan verschillende emotionele en lichamelijke klachten zien en heeft moeite om toe te komen aan de verschillende rouwtaken:

• Beseffen dat er een verlies is.
• Ervaren van verlies en omgaan met de gevoelens van verlies.
• Aanpassen aan en verder leven met het gemis.
• Investeren in nieuwe contacten en relaties.

Of als een kind last blijft houden van onverwerkte traumatische ervaringen. Beelden, gedachten, geluiden en gevoelens zijn dan niet goed in het brein “opgeruimd”.  In het dagelijks leven worden deze sensaties en beelden steeds weer getriggerd en dringen zich op. Dit is voor het kind en de omgeving erg vermoeiend, ingewikkeld en beangstigend. Het kind voelt elke keer dezelfde emotie en stress als tijdens de traumatische ervaring, ook als dit helemaal niet nodig is.